Trauma en Posttraumatische Stressstoornis
Margriet van Genuchten | Praktijk voor Psychotherapie
Soms maken we dingen mee die ons gevoel van veiligheid, orde, voorspelbaarheid en rechtvaardigheid zo aantasten dat we er volkomen door overweldigd raken. We zijn niet meer in staat de ervaring te integreren en door te gaan zoals voorheen: we zijn niet meer in staat de werkelijkheid te dragen. Dit soort vernietigende ervaringen zijn we trauma´s gaan noemen die instinctieve overlevingsmechanismen oproepen, bestaande uit intense lichaamssensaties.
Een trauma kan het resultaat zijn van ingrijpende heftige fysieke ervaringen of van psychische, emotionele beschadigingen in je kindertijd. Zo’n ervaring kan eenmalig zijn, maar ook een aaneenschakeling van ervaringen gedurende een langere periode. Soms zijn we er pas van bewust dat we een trauma beleefd hebben wanneer er weken, maanden of zelfs jaren voorbij zijn gegaan.
Tijdens een traumatische gebeurtenis worden alle alarmsystemen van het lichaam ingeschakeld, maar vervolgens nooit meer echt uitgezet. Trauma is iets van het verleden, maar je lichaam blijft reageren alsof je nu nog steeds in gevaar verkeert. Onaangename herinneringen blijven zich dan op de meest onverwachte momenten opdringen, onder meer in de vorm van herbelevingen, flashbacks en/of nachtmerries.
Een Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) is een psychische verwonding die ontstaat als gevolg van ernstige stressgevende situaties, waarbij sprake is van levensbedreiging, ernstig lichamelijk letsel of een bedreiging van de fysieke integriteit. Het uit zich in:
- gevoelens van angst
- het continue herbeleven
- het vermijden van prikkels
- een verhoogde alertheid
Ik ben aangesloten bij Bodymind Traumahealing en het Expertise Centrum voor Traumaseksuologie.
Traumabehandelingen
Margriet van Genuchten | Praktijk voor Psychotherapie
Naast Gestalt- en Contextuele therapie maak ik gebruik van verschillende behandelmethodieken. Ik zal deze methodieken beknopt toelichten.
- Lichaamsgerichte therapie - Somatic Experiencing
Somatic Experiencing is een doeltreffende lichaamsgerichte methode voor het behandelen van (posttraumatische) stress door shocktrauma of ontwikkelingstrauma. Traumatische symptomen ontstaan als de stress – ofwel de overtollige overlevingsenergie – niet ontladen kan worden door het lichaam. Aanhoudende angst en stress kunnen je uitputten en kunnen gezondheid, vitaliteit en zelfvertrouwen uithollen. Trauma huist niet in de gebeurtenis zelf, maar in het effect op het zenuwstelsel.
Somatic Experiencing is een lichaamsgerichte traumatherapie en heeft als doel herstel van veerkracht en vitaliteit. Dit gebeurt door het integreren van opgeslagen overlevingsenergie in het lichaam. Door onverwerkte traumatische ervaringen neemt je veerkracht af. Ze blokkeren het natuurlijke ritme en de regulatie van je zenuwstelsel. Dat kan leiden tot allerlei fysieke, emotionele en psychische klachten. Wanneer overlevingsenergie kan worden ontladen en de trauma-ervaring kan worden geïntegreerd, herstellen je vitaliteit en veerkracht.
Met Somatic Experiencing leer ik je om op een veilige manier contact te maken met lichamelijke sensaties, ervaringen en emoties. Dit alles binnen een veilige spanningsboog, zodat opgeslagen overlevingsenergie in kleine hoeveelheden kan worden losgemaakt en afgevoerd. Daardoor kun je weer openstaan voor nieuwe ervaringen.
Ik deel graag een korte uitleg over de behandelvisie van Somatic Experiencing met je.
- Lichaamsgerichte therapie - NeuroAffective Relational Model (NARM)
NeuroAffective Relational Model (NARM) is een lichaamsgerichte vorm van psychotherapie met als doel het bevorderen van je vermogen om verbinding en levendigheid te vergroten.
Dit doen we door vanuit het hier en nu te werken en ons te richten op zelfregulering en integratie; niet op het verhaal wat we over vroeger vertellen. Deze vorm van lichaamsgerichte traumatherapie wordt met voorkeur ingezet bij relationeel trauma en ontwikkelingstrauma.
Als je wordt geboren, start onmiddellijk het avontuur naar volwassen worden. In de ideale ontwikkelingsomstandigheden leer je verbindingen aan te gaan, je af te stemmen op je behoeften, je vertrouwen en autonomie te ontwikkelen. Daarnaast leer je lief te hebben en seksualiteit te beleven.
Vroegkinderlijk trauma ontstaat daar waar deze behoeften niet vervuld zijn en je noodgedwongen overlevingsstrategieën hebt moeten ontwikkelen. Deze vroege vaak onbewuste patronen van ontkoppeling hebben een grote invloed op je identiteit, emoties, fysiologie, gedrag en relaties.
Ze waren in je kindertijd van levensbelang, maar vervormen in het heden je ervaringen en kunnen zorgen voor fragmentatie en vervreemding.
Wanneer je vermogen tot verbinding met jezelf en anderen beschadigd is geraakt ervaar je veelal verminderde levenskracht en levendigheid. Deze verborgen dimensie is de basis van de meeste psychische en van veel fysieke klachten.
Met deze therapievorm onderzoeken we samen wat in de weg staat om onvervulde verlangens en behoeften te realiseren. Dit doe je door met nieuwsgierigheid en gewaarzijn van het lichaam de bevroren toestand van je identificaties, disfunctionele patronen en starre overtuigingen over jezelf en de wereld te ontrafelen. Zo kan geblokkeerde energie weer gaan stromen en kunnen krapte en samentrekking plaatsmaken voor verruiming.
‘In ons allemaal is een spontane beweging naar verbinding, gezondheid en levendigheid. Ongeacht hoe teruggetrokken en geïsoleerd we zijn geraakt of hoe ernstig het trauma is dat we hebben opgedaan, op het diepste niveau, net zoals een plant spontaan naar het zonlicht beweegt, is er in ons allemaal een impuls om naar verbinding en heling te bewegen. Deze organische impuls is de brandstof voor de NARM-benadering.’ Laurence Heller
- Traumaseksualiteit (seksueel misbruik)
Wanneer je seksueel misbruikt bent en je terugkijkt op het leven, zie je hoe het misbruik bepalend is geweest in alle aspecten van je bestaan. Je wordt als jong mens in een enkele seconde in de seksualiteit van de volwassen getrokken. De seksuele imprint van de dader wordt onderdeel van jezelf.
Door seksueel misbruik verandert je seksuele identiteit in een traumaseksuele identiteit waarin angst, schaamte, schuld en geheimzinnigheid voorgrond worden. Je weet niet (meer) wat of wie je seksuele identiteit of geaardheid is. Vaak onbewust en toch allesbepalend.
Je doorloopt verschillende fasen: van de schade in het eerste moment, tot het vergeten in de tussentijd en het herinneren en vertellen van het misbruik als start van de verwerking. Verwerken kan, maar is een moeilijk proces van hindernissen en hard werken. De macht van de dader zal je moeten uitbannen om de eigen seksualiteit te kunnen ontdekken.
Je partner beseft lang niet altijd de complexiteit van de ‘driehoeksrelatie’ waarin je zit met de dader. Daarom is begeleiding van je partner belangrijk om te begrijpen wat het seksueel misbruik met je heeft gedaan en om je te kunnen ondersteunen in het verwerkingsproces.
Ik pas deze specifieke behandelmethodiek – ontwikkeld door Loes Stolker en Peter-John Schouten – toe als traumaseksuoloog.
In twee minuten laat dit animatiefilmpje zien wat de schade en gevolgen zijn van seksueel misbruik.
- EMDR - Eye Movement Desensitization and Reprocessing
EMDR is een behandelvorm voor traumaverwerking die helpt om niet verwerkte traumatische ervaringen alsnog te verwerken door blokkades in het verwerkingssysteem in de hersenen in beweging te brengen. Hierdoor verliest de herinnering zijn emotionele lading waardoor er geleidelijk aan iets verandert in de beleving van de gebeurtenis.
De traumatische ervaring wordt geïntegreerd tot een samenhangende gebeurtenis uit het verleden en houdt op een eigen leven te leiden.
EMDR is een vorm van therapie waarbij je afgeleid wordt als je aan het trauma denkt. Het maakt gebruik van het principe dat je géén twee dingen tegelijkertijd kan doen. Ik leid jou bewust af door geluid en/of beweging, waardoor de schijnbaar oorzakelijke connectie die er bestaat tussen herinnering en emoties verdwijnt.
- Imaginaire Exposure therapie (blootstellingstherapie)
Exposure is een beweging naar de angst toe, terwijl je hele wezen er van weg wil bewegen. Vanwege de nare gevoelens die herinneringen aan de ingrijpende gebeurtenis oproepen, probeer je te vermijden om aan die gebeurtenis terug te denken. De herinneringen dringen zich toch ongewild op en pogingen om de herinneringen te onderdrukken werken vaak maar tijdelijk. Door traumatische ervaringen te vermijden worden onderliggende emoties en herinneringen juist sterker. Vermijding leidt er uiteindelijk toe dat de angst en paniek waarvoor je vlucht in stand wordt gehouden en zelfs sterker wordt.
Imaginaire Exposure therapie is een behandelvorm waarin je wordt blootgesteld aan allerlei details van de traumatische herinnering. Je herhaalt de meest moeilijke momenten en in de loop van de behandeling neemt de intensiteit van de angst af en daarmee ook de vermijding. Als je gedrag verandert, heeft dat een gunstig effect op angstgevoelens en de lichamelijke verschijnselen die bij angst horen. Het trauma wordt steeds meer iets uit het verleden, dat jou in het heden niet meer schaadt. Hierdoor ervaar je dat je er over kunt vertellen zonder dat er iets rampzaligs gebeurt.
EMDR Therapie, Imaginaire Exposure en Lichaamsgerichte Therapie pas ik toe als onderdeel van een therapeutische behandeling.
